Tigwav
Fò Royal
Fò Royal chita bò lanmè a, nan lwès Tigwav (moun mwen te rankontre nan lokalite a te relel Fò Libète). Pi gwo pati debri yo—ki sanble yon ansyen depo zam-te prèske antere anba raje. Li sanble yon gwo depo poud ke mwen te wè lòt kote an Ayiti. Bòkote bilding nan gen brik ak wòch adosman. Mwen pa sonje si li te gen yon objektif estriktirèl, defansif, oswa dekoratif, men mwen pa janm wè lòt bagay tankou li an Ayiti. Anplis de gwo bilding sa a, gen kèk mi ki yon ti jan ba ak kèk rès fondasyon, ak 2 kanno ki kouche tou pre ke tout moun pa okipe ekspete yon bouk kabrit.
Relais de l'Empereur
Relais de l'Empereur nan sit sa a te gen yon bèl ansyen otèl ki nan kwen Rue Republicaine ak Rue Louverture nan mache vil la ki te kraze nan tranbleman de tè a. Yo te relel konsa pou Anperè Faustin Soulouque, bilding sa fin ansyen, men gen kèk istoryen ki panse ke se eritaj li, kòm "palè" Faustin an pa fin twò reyèl. Twazyèm etaj la te fèt pa otèl impresario, Olivier Coquelin. Nan ane 1970 yo ak kòmansman ane 1980, Coquelin, yon franse ki se mèt yon diskotèk, fè bitasyon Leclerc tounen Matisan, epi li fè Pòtoprens, ak Relais a tounen kote moun vin pran plezi yo. Foto ke franse Vogue te pran yo e ki te toujou aliyen sou mi yo lè m’ te vizite an 2009, te yon omaj pou eksè. Otèl la te pwopriyetè Cocoyer Plage ke ou te ka al vizite sou bato. Ak yon pisin, yon ba epi yon plaj, foto sit sa yo trè enteresan. Detay ki nan otèl la te dwòl: yon po tig sou miray la; bèl detay elefan an kwiv sou ba a; divès kalite bwa sou miray la nan ba a; Atizana ayisyen melanje ak klèb polo ak foto fi san mayo ke yo te ankadre; foto pònografi "Artsy" yo te aliyen sou miray la, pandan bagay ki te gen flanm dife yo te fèt an kwòk. Tout chanm yo te gen kabann 4-afich ak balkon, evye ki fèt ak pye kajou ak basen, e tiyo KOHLER ki te gen lò (menmsi pa te gen dlo pandan vizit mwen an).
Tigwav jeneral
Tout foto Tigwav yo te fèt nan mwa jen 2009, anvan tranbleman de tè a. Anpil nan bilding sa yo kraze. Pwen esansyèl nan galrifoto sa a genyen ladan: yon legliz Jezuit ki etranj, biwo Teleco ki plis gen aparans ansyen tan an, an Ayiti (Men, mwen kwè ke aparans Teleco a se te yon pati nan pwoblèm nan, pa vre ?), « Hotel de ville », ak Dam batri. Estati ki koulè jòn ki fèt an beton ak mab, epi ki gen plak, ki chita nan ri Petion, make fò ki sou bò lanmè sa a. Estati a te konstwi nan lane 1954, li te byen bèl epi yo te byen konsève jiska 2009. Sou plak la nou te ka li: "1954 Hommage de la ville de Petit-Goâve à Faustin 1er Empereur d'Haïti 1847-1859". (1954 Ochan ke vil tigwav la bay pou Faustin 1er anperè Ayiti 1847-1859). Elas, plak la pa gen okenn enfòmasyon ki konsène batri a.
Fò Cari (?)
Se moun lokalite a ki te rele ti fò sa a Fò Cari. Li sou yon ti mòn pi wo Tigwav (Sid). Gen yon ti bilding tou nèf ki te plen ak ofrann flè plastik nan moman vizit mwen an 2009—epi, nan tèt mòn nan, nan debri yon ansyen fondasyon, yon Memoryal ke Prezidan Magloire enstale nan lane 1954, 150ème anivèsè peyi a. Sanble ke yo te mete memoryal sa a menm lè ak pa Soulouque nan lavil Dam Battery (se apèn si ou ka soti, men non moun ki fè konsepsyon an se menm nan tou de—G. Hermantin). Sou plak an mab la yo ekri: "30 Mars 1803 Borno Lamarre Romain Eveillard Brouard Clermont Fremont Paul Magloire President 1954."
